بلاگ شخصی محمدجواد منصورزاده

آیا همه مقالاتی را که با جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتی مختلف می‌یابیم را می‌توانیم به عنوان یک مدرک معتبر برای تصمیم‌گیری بدانیم؟ زمانی می‌توانیم به این سوال پاسخ دهیم که مطمئن باشیم که مدارک یافت شده مورد ارزیابی نقادانه  قرار گرفته باشند. درست است که کتابخانه کاکرین مقالات مرور نظام‌مندی را در خود جای داده است که مطابق با دستورالعمل‌های سختگیرانه و دقیق انجام شده باشند، اما اگر اطلاعاتی که به دنبال آن می‌گردیم در کتابخانه کاکرین یافت نشد، آنگاه باید در دیگر پایگاه‌های اطلاعاتی مانند Medline، Embase، CINAHL و ... بگردیم. مقالات نمایه شده در این پایگاه‌های اطلاعاتی توسط نمایه‌سازها مورد ارزیابی قرار نگرفته‌اند و در نتیجه کیفیت آن‌ها متغیر است، از این رو خواننده باید با استفاده از ابزارهای ارزیابی نقادانه، مقالات را مورد بررسی قرار دهد.

در ژانویه 2016 دکتر لنگو¹ و دکتر درازن² در سرمقاله مجله پزشکی نیوانگلند (نجم)³ اشتراک‌گذاری داده‌ها را مفهومی زیبا توصیف کرده و آن را ادای احترام مناسبی به بیمارانی که برای تولید داده‌ها خود را در معرض خطر قرار می‌دهند، عنوان کردند. در این سرمقاله آن‌ها نگرانی خود را از ظهور طبقه جدیدی از پژوهشگران ابراز داشتند که هیچ ارتباطی با طراحی و اجرای مطالعه نداشتند اما از داده‌های گروه دیگری برای اهداف خود استفاده می‌کنند. آن‌ها با دیده تحقیر، چنین گروهی را "انگل‌های تحقیقاتی⁴" نام‌گذاری کرده و پیشنهاد کردند که بجای استفاده انگلی از داده‌های دیگران، بهتر است اشتراک‌گذاری داده‌ها با همکاری تولیدکنندگان داده و بازاستفاده‌کنندگان داده (همزیستی دو گروه) صورت گیرد [1]. 

یکی از مهمترین مهارت‌های شخصی در فرایند مدیریت داده‌های پژوهشی، توانایی سازماندهی و نام‌گذاری کارآمد فایل‌ها و فولدرها ست که می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر توانایی شما برای مکان‌یابی و درک محتوای آن‌ها داشته باشد. از این رو در این پست به روش‌هایی که موجب افزایش بهره‌وری در مدیریت فایل‌ها و پوشه‌های مرتبط با پروژه‌های پژوهشی می‌شود خواهیم پرداخت.

دسته‌بندی مشاغل به «مردانه» و «زنانه» از قدیم وجود داشته و به اعتقاد برخی صاحب‌نظران چنین تقسیم کاری از تاثیرگذارترین علل جایگاه پایین‌تر زنان در تاریخ بوده است (1). چنین دسته‌بندی از کلیشه‌های جنسیتی نشأت می‌گیرد. «کلیشه‌های جنسیتی تصویر ذهنی یکنواخت و قالب‌بندی شده‌ای از رفتارهای خاص مربوط به زنان و مردان را ارائه می‌دهد بدون آنکه بررسی و آزمون شده باشند. بر اساس کلیشه‌های جنسیتی، ‌‌زنان و مردان در جامعه دارای ویژگی‌های خاص، ‌‌رفتار خاص و حالات روانی خاص هستند و در نهایت، ‌‌قابلیت انجام‌دادن وظایف و کارهایی را دارند که به صورت معمول با یکدیگر متفاوت هستند. کلیشه‌سازی از طرفی خصوصیات و توانایی‌هایی را به زنان اختصاص می‌دهد که در مردان از آن‌ها نشانه‌ای نیست و از طرف دیگر، ‌‌توانایی‌ها و خصوصیاتی را به مردان نسبت می‌دهد که زنان از آن بی‌بهره هستند» (2). از این رو کلیشه‌های جنسیتی درباره مشاغل یکی از اصلی‌ترین عوامل حضور افراد در مشاغل بشمار می‌آید. 

یه زمانی در روزنامه بامداد جنوب، صفحه صفر و یک رو با موضوع فناوری اطلاعات میبستیم. یکی از مقالاتی که در سال 1393 برای شماره 7 بامداد جنوب نوشتم، مقاله‌ای بود با عنوان "فیلترینگ حبابی: آنچه اینترنت از معرض شما دور نگه می‌دارد". امروز بطور اتفاقی فایل این صفحه رو توی کامپیوترم پیدا کردم و از اونجایی که برام جالب بود، در اینجا هم منتشرش میکنم.

هر وقت تو فکر نوشتن مقاله علم‌سنجی میافتم، تنها جایی که برای انتشارش به ذهنم میرسه مجله ساینتومتریکسه (Scientometrics). شهرت این مجله اونقدر در ایران زیاده که تقریبا هر وقت صحبت از علم‌سنجی باشه معمولا فقط حرف از این مجله میشه، این در حالیه که کلی مجله خوب دیگه در این حوزه وجود داره. توی این پست سعی میکنم لیست مجلات تخصصی علم‌سنجی رو منتشر کنم.

easyPubMed یک کتابخانه در R است که امکان جستجو و بازیابی رکوردهای پابمد در فرمت XML و TXT را به راحتی فراهم می‌کند. به وسیله این کتابخانه می‌توان حجم زیادی از رکوردها را از پایگاه پابمد جستجو و به راحتی آن‌ها را دانلود کرد. این کتابخانه همچنین امکاناتی برای پردازش رکوردها و استخراج داده‌های مورد نظر (مانند داده‌های خاص در مورد نویسندگان مقالات) را فراهم می‌کند. در ادامه مطلب به نحوه نصب کتابخانه، جستجو در پابمد، دانلود و پردازش داده‌ها در easyPubMed می‌پردازیم.

در سامانه‌های مدیریت مجلات، وقتی ما مقاله رو سابمیت میکنیم، معمولا میتونیم وضعیت فعلی مقاله رو مشاهده کنیم. وضعیت مقاله توی این سامانه‌ها با کلماتی مانند "نزد سردبیر"، "انتخاب داور"، "در حال داوری" و این قبیل توصیف میشه. گاهی پیش میاد که یه مقاله رو برای مجله میفرستیم ولی بعد از یک مدت هیچ بازخوردی از مجله دریافت نمیکنیم. مثلا مدت طولانی مقاله در وضعیت "نزد سردبیر" باقی میمونه. اینجاست که ارسال یک نامه به مجله و پیگیری وضعیت مقاله میتونه مفید باشه. در ادامه نمونه‌ای از نامه پیگیری وضعیت مقاله رو مشاهده میکنید.

در مقاله‌ای که اوایل سال 2018 با جمعی از دوستان کار کردیم، مقالات رترکت شده ایرانی در دادگان پابمد تا پایان سال 2017 رو مورد بررسی قرار دادیم. اولین مقاله رترکت‌شده ایرانی مربوط به سال 2001 بود و تا اون پایان سال 2017، 164 مقاله ایرانی سلب اعتبار شده بودن. نمودار روند مقالات سلب اعتبار شده ایرانی رو میتونید در تصویر کاور این مطلب مشاهده کنید. 

اگرچه تعداد مقالات منتشر شده در جامعه علمی مهمه، ولی مهمتر از اون تعداد استنادهاییه که مقالات شما دریافت کردن. در علم‌سنجی معمولا استناداتی که دریافت می‌کنید رو نشونه تاثیر (impact) بروندادهای علمی شما بر روی جامعه عملی می‌دونند. افزایش استنادت میتونه در مسیر حرفه‌ای پژوهشگران تاثیر مثبتی بزاره، از این رو در این مطلب قصد دارم ترفندهایی که به وسیله اونها می‌تونید تاثیر بروندادهای علمی‌تون رو بیشتر کنید رو معرفی کنم.